Jaarprogramma 2007-2008 | Vorige lezing | Volgende lezing | Home
Dinsdag 1 april 2008
prof.dr. J. Zaanen (Instituut-Lorentz for Theoretical Physics, Universiteit
Leiden)
Quantum Kritikaliteit: de natuurkunde van de on-deeltjes
De fundamentele natuurkunde is van oudsher in de greep van het idee van deeltjes: quantumgetallen kunnen toegeschreven worden aan geïsoleerde gebiedjes in ruimte-tijd. Door ontwikkelingen in zowel de empirische gecondenseerde materie fysica, als in de wiskundige snaartheorie is het in toenemende mate duidelijk geworden dat er quantum universa bestaan waar geen deeltje te vinden is. Deze quantum-kritische (of ‘conforme’) werelden zijn in de greep van schaal-invariantie, wat impliceert dat deze werelden in quantummechanisch opzicht zich hetzelfde gedragen ongeacht op welke ruimte-tijd schaal ze waargenomen worden.
Het wordt algemeen geloofd dat deze quantum kritikaliteit het geheim is achter de raadselachtige gedragingen die gevonden worden in hoge Tc supergeleiders, maar tegelijkertijd speelt het een hoofdrol in de verbanden tussen algemene relativiteit en quantumveldentheorie zoals gesuggereerd door de snaartheorie.
Dit wordt prachtig geïllustreerd door de recente ontdekking dat zwarte gaten gebruikt kunnen worden om electronische transporteigenschappen in hoge Tc supergeleiders te begrijpen. Op hun beurt beginnen deze vindingen in toenemende mate invloed uit te oefenen op het denken in de fenomenologische hoge energie fysica.
Links:
Terug naar het Jaarprogramma | Vorige lezing | Volgende lezing | Home