Jaarprogramma 2003-2004 | Home

Dinsdag 3 februari 2004
dr. John van Opstal (Kath. Universiteit Nijmegen)

“Leren horen”: plasticiteit van het menselijk richtinghoren

Om de richting van een geluidsbron te kunnen bepalen moeten onze hersenen het akoestisch signaal op verschillende manieren bewerken. Ten eerste ontstaat er dankzij de eindige geluidssnelheid een faseverschil tussen de twee oren wat systematisch afhangt van de geluidsrichting in het horizontale vlak (azimut). Ten tweede zorgt de hoofdschaduw voor een verzwakking van m.n. hoogfrequente geluiden, die systematisch varieert met de azimuthoek. Deze twee binaurale verschilkenmerken worden door aparte circuits in het brein verwerkt. Eén van deze circuits is intussen ontrafeld en zal kunnen worden gedemonstreerd.
Om lokalisatie in het verticale vlak (elevatie) mogelijk te maken is het nodig om de complexe spectrale vervorming van het geluid door de oorschelp, hoofd en schouders te gebruiken. Dit is een patroonherkenningprobleem. Ondanks het feit dat dit probleem inherent onoplosbaar is voor het brein, zijn mensen toch in staat i.h.a. zeer nauwkeurig geluiden te lokaliseren. Ik zal een model schetsen wat dit kan verklaren.
Daarnaast veranderen deze geluidskenmerken voortdurend tijdens de groei, bij beschadigingen, of door ouderdom. Het wordt dan ook algemeen aangenomen dat de hersenen deze kenmerken dienen te kalibreren door de auditief waargenomen geluidsrichting, waar mogelijk, te vergelijken met waarnemingen van andere sensorische systemen, zoals bijv. de visus. In deze voordracht zal ik ingaan op de diverse mechanismen van geluidslokalisatie.
Vervolgens laat ik een aantal recente resultaten uit ons laboratorium zien die het plastisch vermogen van het auditief systeem aan veranderde akoestische en visuele omstandigheden aantonen.

Terug naar het Jaarprogramma | Home