Jaarprogramma 2013-2014 | Vorige lezing | Volgende lezing | Home

Een gepolariseerde kijk op planeten en exoplaneten

Het zonlicht dat wordt verstrooid in onze atmosfeer is gepolariseerd. Hetzelfde geldt voor zonlicht of sterlicht dat verstrooid wordt door andere planeten. Dit kunnen we gebruiken om directe afbeeldingen te maken van exoplaneten, ook al zijn ze meer dan een miljoen keer lichtzwakker dan de centrale ster. Met geavanceerde instrumenten op grote telescopen kunnen we het gepolariseerde licht van exoplaneten onderscheiden van de felle maar ongepolariseerde halo van sterlicht. Door de polarisatiegraad te meten als functie van golflengte en baanpositie van de planeet kunnen we vervolgens informatie achterhalen over de atmosfeer en/of het oppervlak van deze exoplaneten. We voeren ook soortgelijke metingen uit aan planeten in ons eigen zonnestelsel: het is bijvoorbeeld dankzij polarimetrie dat we weten dat de wolken op Venus bestaan uit zwavelzuur.

Ik presenteer de eerste resultaten van onze polarimetrische waarnemingen aan planeten en exoplaneten met huidige instrumenten. Vervolgens introduceer ik het toekomstige arsenaal aan polarimetrische instrumentatie. Met de 39-m European Extremely Large Telescope zullen wij als eerste directe beelden kunnen maken van rotsachtige exoplaneten. Deze metingen willen we vergelijken met polarimetrische observaties van de aarde vanaf de maan. Dit onderzoek heeft ook geleid tot een serie instrumenten (SPEX) die vanuit de ruimte en vanaf de grond fijnstof in onze eigen atmosfeer meten om gezondheids- en klimaateffecten beter in te kunnen schatten. Onze meetmethode blijkt zo robuust dat deze zelfs werkt op smartphones: iSPEX. In 2013 hebben duizenden mensen iSPEX-metingen uitgevoerd in een van de grootste citizen science experimenten ooit. Ik presenteer de eerste resultaten hiervan.  

Links:

• Frans Snik
• Leiden Observatory

Jaarprogramma 2013-2014 | Vorige lezing | Volgende lezing | Home