Jaarprogramma 2009-2010 | Vorige lezing | Volgende lezing | Home

Dinsdag 12 januari 2010, in samenwerking met de Minnaert-kring
Dr. H.J. Zuidervaart (Huygens Instituut)

Ruim 400 jaar telescopisch onderzoek van de sterrenhemel
Een schets van de ontwikkeling van de eerste eeuwen van het telescopisch instrumentarium

In 2008 was het vierhonderd jaar geleden dat een brillenmaker in Den Haag een ‘seecker instrument om verre te sien’ demonstreerde. Op dat moment werd daar met Spanje onderhandeld over wat in 1609 het 12-jarig bestand zou worden. De stad was daardoor overladen met diplomaten vanuit geheel Europa, die het nieuws over het wonderbaarlijke instrument van de brillenmaker snel wisten te verspreiden. Een pamfletschrijver uit 1608 meldde over deze gebeurtenis:

‘De bewuste glazen zijn erg nuttig bij belegeringen en dergelijke aangelegenheden, omdat men van een mijl of meer alle dingen even duidelijk kan zien alsof ze dichtbij ons zijn. Zelfs sterren die normaal onzichtbaar zijn voor ons oog, vanwege hun geringe omvang en lichtzwakte, kunnen door middel van dit instrument worden gezien’. 

Dit is het eerste bericht dat melding maakt van de telescoop als sterrenkundig waarnemings­instrument. Naar verluid was het dit bericht, dat Gallileï aanzette tot het samenstellen van zijn eigen versie van de ‘Hollandse verrekijker’, een instrument waarmee hij in 1609 en 1610 zijn vermaarde ontdekkingen aan de sterrenhemel heeft gedaan. Daarna heeft de verrekijker een grote vlucht genomen, hoewel het decennia heeft geduurd, voordat de telescoop ook bruikbaar werd voor minder geoefende specialisten. In de lezing zal een globaal overzicht worden gegeven van de ontwikkelingen die de optische telescoop heeft doorgemaakt, vanaf zijn introductie in 1608, ongeveer tot aan de tweede wereldoorlog.

Links: