Jaarprogramma 2007-2008 | Vorige lezing | Volgende lezing | Home
Dinsdag 11 december 2007
prof.dr. T. Peitzmann (Sub-Atomic Physics UU)
De slavernij van de quarks
Fysici zijn sinds Demokritus altijd op zoek naar de fundamentele bouwstenen
van de materie. Onze huidige theorie ziet quarks als één soort elementaire
bouwstenen - onder andere van protonen en neutronen. Maar anders als bij
vroegere stappen in dergelijke analyses - waar bijv. atomen werden opgesplitst
in elektronen en kernen, en ook kernen weer in protonen en neutronen - kun je de
quarks niet uit de protonen halen. De wisselwerking tussen de quarks, de sterke
wisselwerking, houdt de quarks gevangen.
Er is in de natuur geen enkel vrij quark gevonden. Deze eigenschap,
“confinement” genoemd, is een van de bijzonderheden van de sterke wisselwerking,
die de deeltjesfysica nog een aantal raadsels opgeeft.
De theorie voorspelt dat deze “slavernij” onder bepaalde voorwaarden wordt
opgeheven. Bij extreem hoge temperatuur, zoals we die vlak na de oerknal zouden
hebben gevonden, zal de sterke wisselwerking helemaal van eigenschap veranderen.
De materie gaat over in een andere toestand die we “quark-gluon-plasma” noemen.
Ik zal in deze voordracht een introductie geven in de eigenschappen van de sterke wisselwerking en de consequenties voor de materietoestand heel kort na de oerknal. Samen met een grote aantal onderzoekers uit de hele wereld proberen onderzoekers van de UU in experimenten aan deeltjesversnellers deze fase van de oerknal op kleinere schaal te herhalen om de eigenschappen van de nieuwe materietoestand te bepalen. Ik zal het principe van deze experimenten uitleggen en resultaten van recente metingen bediscussiëren.
Links:
Terug naar het Jaarprogramma | Vorige lezing | Volgende lezing | Home